عدم توجه به کادر سازی جدی، مهمترین دلیل وضعیت فعلی فرهنگی ماست!

مینو کمالی/

سید مهدی موحد را شاید با فعالیت هایش در حوزه ترویج فرهنگ کتاب و کتاب خوانی یا همان کتاب خوب خوانی و توزیع محصولات فرهنگی بشناسند، شاید هم با فعالیت های تشکیلاتی اش در سمت معاون و مسئول مرکز بررسی های کاربردی اتحادیه انجمن های اسلامی دانش آموزان فارس، یا فعالیت هایش در رابطه با هنر متعهد و مسئولیتش در دفتر آفرینش های ادبی حوزه هنری فارس، فعالیت های حوزه ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و خادمین شهدا، یا فعالیتش در مرکز آموزش بنیاد خاتم الاوصیاء(عج)، در مرکز تربیت انسان کارآمد و مدرسه شاکرین و ... . اما به جد از ما خواسته بود اینجا بنویسیم: «گفتگویی با یک سرباز پیاده جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی».

صدای مردم: با سلام . لطفا برای شروع از فضای فرهنگی حاکم بر شیراز برایمان بگویید

اول باید نگاهمان درباره فرهنگ یکی بشود. تعاریف زیادی از فرهنگ ارئه شده است، اما به گفته مقام معظم رهبری:«فرهنگ، مثل آب و هواست. فرهنگ، یعنى همین رسوم و آدابى که بر زندگى من و شما حاکم است. فرهنگ، یعنى باورها و اعتقادات ما و چیزهایى که زندگى شخصى و اجتماعى و داخل خانه و محیط کسب یک جامعه با آنها روبه‏روست.به طور کلی ذهنیت حاکم بر یک جامعه و...»بنابر این باید بین فرهنگ و کارِ فرهنگی تفاوت قائل شد. قالب های مربوط به فعالیت های فرهنگی، خود فرهنگ نیست.

اما در مورد شهر شیراز، با اینکه در حوزه های مختلف اندیشه ای و حتی هنری افراد شاخص و مبانی نظری و حتی تولیدات مکتوب جدی ای وجود دارد، اما برحسب دلایل مختلف تاریخی، ما تقریبا لااقل در هفتاد هشتاد سال گذشته به این طرف جریان فکری فرهنگی که جایگاه اجتماعیِ قابل توجه و «مستمری» داشته باشد نمی بینیم. البته که اشخاص و مبارزین ویژه کم نداشته ایم که حتی بعضا به تشکیلات سازی هم روی آورده اند، اما عمدتاً دایره استمرار آن ها آنقدر نبوده است که به یک جریان اجتماعی قابل توجه ختم شده باشند. این مسئله به نظر من در مورد جریان آیت الله حسینی الهاشمی هم صادق است و از نظر من شاید آن مدل از هیئت عزاداری سیدالشهدا(ع) که مرحوم ملا علی سیف پرچمدار آن بود و پسر خلف ایشان مرحوم علی اصغر سیف ادامه دادند.

مسئله ای که عرض شد، در طول زمان به یک نوع غفلت در بین علمای ما منجر شده است. و آن هم تربیت نیرو است. دامن برکشیدن از حضور در بطن اجتماع از یک سو و از سوی دیگر عدم توجه به کادرسازیِ جدی مهمترین دلیل وضعیت فعلی فرهنگی ماست. من آنقدر وزن این مسئله را جدی می دانم که دیگر مسائل دیگری چون بعضی کوته نظری ها در حوزه های دولتی و نیمه دولتی و ارگان های رسمی را دیگر به حساب نمی آورم. یعنی در واقع آن مسائل را طفیلی همین مبنا می دانم. حتی در نسبت عدم نقش آفرینی جاهایی چون دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری در استان که باید نقش پدری را ایفا کنند، چون این نگاه جدی وجود ندارد، درگیر سطحی ترین مسائلی می شوند و به واضح ترین شکل ممکن هم در جریان های سیاسی و هم مسائل فرهنگی و اجتماعی در حد یک ویترینِ نه چندان دلچسب جایگاه را نزول می دهند. که این هم خود بحث مفصلی می خواهد.

صدای مردم : با توجه به این مسئله، فعالین فرهنگی شهر در چه وضعیتی هستند ؟

من یک تعبیری درباره خودمان به عنوان یک عضو کوچکی از این جبهه دارم که شاید بتوان تعمیمش داد. من می گویم ما یک سری افراد نیمه هوشیار از یک جامعه ی نیمه هوشیار هستیم. اغلب ما بر اساس شرایط خانوادگی یا محیطی که در آن رشد کرده ایم با یک مسجد، هیئت، کانون و یا فرد نه چندان خاصی برخورد کرده ایم و همان ارتباطِ ناخواسته، به فکر و ذهن و باورهای ما رنگ و بو داده و بر اساس همان هم دغدغه مند شده ایم. بعد هم بر اساس همان جو ها با اسامی مختلف و سخنرانی ها و کتاب هایی برخورد کرده ایم. مثلا یکی بیشتر به تور سخنرانی های دکتر عباسی خورده است، یکی رحیم پور ،یکی وحید جلیلی، یکی شهید مطهری، ... و حتی مثلا رائفی پور و ... . اغلب کمی از هرکدام مزه مزه کرده ایم و بس. کمتر کسی را داریم که واقعا هرکدام از اینها را به معنای واقعی فهم کرده باشد. چه برسد به اینکه برود سراغ مبانی ای که همین ها از آن ها برداشت می کنند. و حتی خیلی ها نمی روند سراغ منش و سلوک اخلاقی و فردی اینها و بیشتر از دستاورد های ژورنالیستی موجود استفاده می کنند.

وقتی بزرگترهای دینی ، فکری و فرهنگی دارای آن تشتت هستند و طی این سالها هم نتوانسته اند و یا نخواسته اند و یا غلفت کرده اند از ایجاد جریانِ فکری و فرهنگی و حالا هم کنارهم آمدنشان آنقدر نمادین است که خودشان هم از آن دوری میکنند، دفتر نمایندگی ولی فقیه هم بجای ایجاد آن جایگاه پدری و توجه به فعالین کف میدان، در دایره تعدادی افراد خاص – هرچند انقلابی- گرفتار شده است و خود فعالین هم با همین رویکرد بزرگ شده اند و مشغول هستند و ... آیا توقع دیگری باید داشته باشیم؟!

خب همه این ها می شود،«جزیره ای کار کردن». این یعنی عدم تشکیل جبهه فرهنگی. چیزی که حضرت آقا دو سال است رسما به همه ی ما که مثلا فعالین فرهنگی هستیم دستورش را داده اند. حالا شما ببینید چقدر عنوان «قرارگاه فرهنگی» داریم. از دفتر امام جمعه تا چهارتا جوان در یک مسجد تا دور هم جمع می شوند اسم خودشان را می گذارند قرارگاه فرهنگی. آقا فرمودند باید جبهه فرهنگی شکل بگیرد. بله، برای تشکیل جبهه نیاز به قرارگاه داریم، آن هم نه یکی ، بلکه قرارگاه های متعدد و تخصصی، اما جبهه، آن هم از نوع فرهنگی اش که به دستور و من می گویم نمی شود که؟ جنسش فرق دارد. اصلا من می گویم جبهه تشکیل دادنی نیست، تشکیل شدنی است. اگر الزاماتش را فراهم کنیم جبهه خودش درست می شود. آن هم در دفتر نماینده ولی فقیه، اما نه اینگونه. مشکل این است که آن پارادایم، در فعالین فرهنگی فعلی ما هم متاسفانه جاری است. ما ها فراموش کرده ایم که همه این اتفاق ها و اساس انقلاب اصلا برای همین آدم هاست. این خود یک سم است که اول باید از بدنه فعالین فرهنگی خارج شود.

صدای مردم : راهکارهای شما برای بهبود فضای فرهنگی حاکم بر شیراز چیست ؟

اول اینکه باید وضعیت موجود را خوب بفهمیم و درک کنیم. ایجاد درک متقابل بین خودمان به عنوان فعالین فرهنگی فعلی است. دوم تلاش جهت همان سم زدایی است که عرض کردم. یعنی برویم سراغ مبانی، اجماع ما ها روی قالب های فرهنگی و مسائل سطحی است، مفاهمه ی ما روی اصول و مبانی کم است و شناخت نداریم. سوم این که برویم سراغ فعالیت هایی که ثمره اش را در سالهای بعد بتوان دید. شهید آوینی می گویند: «اگر انسان هایی که مأمور به ایجاد تحول در تاریخ هستند خود از معیار های عصر خویش تبعیت کنند، دیگر هیچ تحولی در تاریخ اتفاق نخواهد افتاد.» . این یک اصل است که فعالیت های همیشگی نتایج همیشگی را به دنبال خواهد داشت. اگر وضعیت فعلی ما ثمره ده ها سال فعالیت های اینچنینی است، نباید انتظار نتیجه های خیلی متفاوتی داشته باشیم. هرچند ما تجربه های جدی تاریخی هم داریم. اگر می گوییم که مثلا دستگاه های دولتی کمک نمی کنند، خب مگر قبل از انقلاب کمک می کردند؟ مثلا نقش آفرینی جایی مثل حسینیه ارشاد تهران فراموش شده است؟ اگر یک بار جدی فقط بیانات حضرت آقا را مرور کنیم خیلی از اولیت ها و حتی قالب های فعالیتی را ایشان به صراحت گفته اند. چه برسد به اینکه برویم سراغ استخراج اندیشه های بنیادین ایشان.

باید قواعد بازی را بهم زد. بزرگوارانی که خارج از استان هستند و از این وضعیت می نالند و می گویند نمی شود کار کرد، باید آن دنیا جواب بدهند. خب حالا وضعیت اینجور است؟ خب که چه؟ بنشینیم کنار و ناله کنیم و هر از گاهی بیاییم و برویم؟ نه خیر برادر من. باید بیایی وسط گود. چرا منتظریم تا نتیجه کارمان را حتما زود ببینیم؟ مگر زمان حاج عبداله والی چه خبری از اردوهای جهادی بود؟ اما حالا چه شده؟ البته الان هم کارهای جدی ای شروع شده که قطعا بعد ها نتیجه اش دیده می شود. و البته نباید میدان فعلی را هم خالی کرد. قطعا ما به کارهای زود بازده هم نیاز داریم.

 چهارم، باید به رویش های انقلاب نگاه جدی کرد. نسل جدید فعالین فرهنگی را باید خوب دید و خوب بازی داد. نباید گذاشت آن ها تجربه های ما را بخواهند دوباره در موقعیت خودشان تجربه کنند. باید بتوانیم گوهر اصلی انقلاب را درست به دست آن ها برسانیم تا بتوانند به دور از تند روی ها و کند روی ها و عاقلانه و انقلابی مملکت و فرهنگش را بگردانند.

پنجم، توجه به فرصت های طلایی استان است. حضرت آقا وقتی توجه ها را جلب می کنند به امام زادگان، یک مسئله راهبردی را مطرح می کنند. ذیل سایه حضرت احمدبن موسی(ع) به راحتی تجمیع قلوب و فکر ها صورت می گیرد. در این فضا و امثالهم عنایت ایشان و باز بودن درب های عالم دیگر کمک می کند. این جاها فرصت هایی است که تا حالا به دلایل روشن مغفول مانده و انشاءالله فعال بشود. البته امیدوارم این فرصت ها مثل خیلی از گنج های انقلاب خرج افکار فردی و گروهی نشود.

صدای مردم : سخن آخر؟

آخرش را بگذارید از حرف های ولی امر بخوانیم: « وقتى یک انقلاب در یک کشور به وجود مى‌آید، براى این است که اوضاع عمومى و نظام اجتماعى کشور را عوض کند؛ حکومت را دگرگون کند؛ روابط اجتماعى و اقتصادى را دگرگون کند. این، هدف یک انقلاب است. اما هدف عوض شدن و دگرگون شدن اوضاع اجتماعى چیست؟ چرا مى‌خواهیم اوضاع اجتماعى عوض شود؟ براى این‌که اخلاق مردم عوض شود. براى این‌که در نظام فاسد و جائر و در نظام طاغوتى، انسانها بد تربیت مى‌شوند. انسانها مادى و بى‌معنویت و بى‌حقیقت بار مى‌آیند. انسانها بى‌وفا، بى‌صفا و بى‌صداقت بار مى‌آیند. انسانها از رحم و مروت و دوستى و همکارى و همراهى، دور مى‌مانند. اینها آثار یک زندگى اجتماعى فاسد و غلط است. انقلاب براى این است که جامعه را عوض کند و عوض کردن جامعه براى این است که اخلاق انسانها عوض شود. براى این است که انسانها به خوبى تربیت شوند.»