رونمایی از بند بند توافقی که نباید بشود!
1) در سال های اخیر یکی از مسائلی که رهبری بارها بر آن تاکید داشته اند، عدم ورود ایشان به جزئیات مذاکرات هسته ای بوده است. معظم له به تعدد در سخنرانی های خود اعلام داشته اند که : «ما البته در جزئیات این مذاکرات مداخله نمی کنیم، یک خطوط قرمزی وجود دارد که موظفند این حدود را رعایت کنند».
2)رهبری معظم دوم تیرماه امسال در دیدار با کارگزاران نظام نکاتی را مطرح نمودند که از جهت ورود کم سابقه ایشان به جزئیات مذاکرات، کم نظیر بود. البته ورود ایشان به مسائل ریز و جزئیات مسبوق به سابقه نیز می باشد؛ آنجا که در دیدار با مسئولین نظام با تعیین جزئی خطوط قرمز مذاکرات فرمودند: « مسئولین ما میگویند ما به ۱۹۰۰۰۰ سو احتیاج داریم. ممکن است این نیاز مال امسال و دو سال دیگر و پنج سال دیگر نباشد، امّا این نیاز قطعى کشور است... طرف مقابل به مرگ گرفته که به تب راضى بشوید. هدف آنها این است که جمهورى اسلامى را در باب ظرفیّت غنى‌سازى مثلاً – که یکى از مسائل است – به ده هزار سو راضى کنند، منتها از پانصد سو و هزار سو شروع کرده‌اند، که حدود ده هزار سو مثلاً محصول حدود ده هزار سانتریفیوژ – همین قدیمى‌هایى که از قبل داشتیم و داریم – است. هدف آنها این است.»
در این نوشته قصد آن داریم که اولاً به این سوال پاسخ دهیم که دلیل ورود رهبری به جزئیات مذاکرات خلاف دأب و روش ایشان چیست و ثانیاً آنکه نسبت سخنان مهم رهبری در دوم تیرماه با بیانیه لوزان و مذاکرات اخیر، دقیقا چیست؟
نکته ای که قابل توجه می باشد آن است که ما در بیانیه لوزان پیرامون تعداد سانترفیوژها، به راحتی به تب راضی شدیم. خلاف خط قرمز مطرح شده توسط رهبری، آقای ظریف در برنامه تلویزیونی نگاه یک می گویند: « بیش از 5 هزار سانتریفیوژ در نطنز و 1000 سانتریفیوژ در فردو خواهیم داشت که سانتریفیوژهای نطنز غنی سازی خواهند کرد...»؛ یعنی ما به راحتی نه به دَه هزار سانترفیوژ، که به شش هزارتای آن راضی شده و اکتفا نمودیم.
رهبری در سخنرانی اخیر خود با کارگزاران نظام به این نکته تاکید نمودند که « محدودیتهای بلند مدت ۱۰، ۱۲ ساله را قبول نداریم»؛ در صورتیکه وزیر امور خارجه کشورمان در گفتگوی تلویزیونی خود پیرامون بیانیه لوزان گفتند:« محدودیت غنی سازی ایران برای ده سال است... برخی اقدامات را برای 15 سال قبول کرده ایم...»
رهبر انقلاب در ادامه پیرامون چگونگی لغو تحریم ها فرمودند: « تحریم های اقتصادی، مالی و بانکی چه مربوط به شورای امنیت، چه کنگره امریکا و چه دولت امریکا باید فورا هنگام امضای موافقتنامه لغو و بقیه تحریم ها هم در فواصل معقول برداشته شود.»
این در حالیست که دکتر روحانی در گفتگوی تلویزیونی خود پس از توافق لوزان، به این نکته اشاره نمودند که : « ... در این چارچوب همه تحریم های اقتصادی، مالی و بانکی علیه ایران در روز اجرای توافق لغو خواهد شد». نکته قابل توجه آنکه بین لغو تحریم ها روز امضای توافق(مورد تاکید رهبری) و لغو تحریم ها روز اجرای توافق(مورد تاکید دکتر روحانی)، تفاوت بسیاری وجود دارد.
نکته بعدی که رهبری بدان اشاره نمودند پیرامون غیر قابل اعتماد بودن آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده است: « لغو تحریم ها نباید به اجرای تعهدات ایران منوط شود، نگویند شما تعهدات را انجام دهید بعد آژانس گواهی دهد تا تحریم ها لغو شود ما این مسئله را مطلقاً قبول نداریم.»
نکته قابل تأسف آن است که در متن بیانیه لوزان که توسط آقای ظریف قرائت شد آمده است: « ... ایالات متحده نیز اجرای تحریم های مالی و اقتصادی ثانویه مرتبط با هسته ای را، همزمان با اجرای تعهدات عمده هسته ای ایران به نحوی که توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی راستی آزمایی شود، متوقف خواهد کرد...»
همچنین رهبری بر این نکته تاکید نمودند که: « ما با موکول کردن اجرای تعهدات طرف مقابل به گزارش آژانس، مخالفیم چون آژانس بارها و بارها ثابت کرده مستقل و عادل نیست بنابراین ما به آن بدبین هستیم».
در حالی که آمریکایی ها در متنی که پس از توافق سوئیس منتشر نمودند(موسوم به فکت شیت)، آورده اند که: « تحریم های یک جانبه آمریکا و اروپا پس از آنکه آژانس تائید کرد ایران تمام گام های هسته ای مرتبط را برداشته است، تعلیق می شوند...»
رهبر انقلاب در آخرین نکته خود در این باره مخالفت قاطع با «بازرسی های غیر متعارف، پرس و جو از شخصیتهای ایران و بازرسی از مراکز نظامی» را از دیگر خطوط قرمز هسته ای اعلام کردند.
اما ما شاهدیم که در متن بیانیه لوزان(که توسط آقای ظریف قرائت شد)، آمده است: « آژانس بین المللی انرژی اتمی از فناوری های مدرن نظارتی استفاده خواهد کرد و از دسترسی های توافق شده بیشتری از جمله به منظور روشن کردن موضوعات گذشته و حال برخوردار خواهد شد».
«دسترسی های توافق شده بیشتر و فناوری های مدرن نظارتی» دقیقا بر خلاف «بازرسی های غیر متعارف» مورد تاکید رهبری می باشد؛ اما علاوه بر این، آژانس حل و فصل همه مسائل باقیمانده ایران را ( که در بیانیه لوزان از آن به عنوان موضوعات «گذشته و حال» یاد شده ) منوط به رفع نگرانی ها درباره ابعاد نظامی برنامه هسته ای ایران بر ۴ محور، اجازه دسترسی به «سایت ها ، اسناد، تجهیزات و اشخاص»کرده است و تا ایران نگرانی های آژانس را برطرف نکند، مدیرکل از تایید صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران خودداری می کند.
همچنین آمریکا درمتنی که پس از توافق سوئیس منتشر نمود گفت: « ایران یک سری اقدامات را برای رفع نگرانی های آژانس در رابطه با ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای خود، انجام خواهد داد».
3)بر اساس آنچه که رفت، ابعاد یک توافق خوب از نظر رهبری را تا حدودی مرور کردیم؛ همچنین به تغایر و یا تعارض بیانیه لوزان و سخنان برخی مسئولین خود با خط قرمز های مورد تاکیدرهبری اشاره نمودیم. حال سوالاتی ذهن ما را به خود درگیر کرده است:
اصولاً آیا با
این تناقضات، احتمال انعقاد توافقی وجود دارد؟ آیا تیم مذاکره کننده به هر قیمتی
بدنبال توافق هستند و یا عدم توافق را بر توافق بد ترجیح می دهند؟ آیا اینکه
رهبری در یک سال اخیر اینگونه جزئی و صریح به تعیین خط قرمز های مذاکرات می پردازند،
قابل تأمل نیست؟ آیا با توجه به اصرار طرف مقابل بر توافق در چارچوب بیانیه
لوزان و انتقادات صریح رهبری از این بیانیه(لوزان)، توافق امکانپذیر خواهد بود؟
آیا با این اوصاف تعبیری به نام «توافق خوب» اساساً با معنی خواهد بود؟ آیا
اصرار بیش از اندازه دولت یازدهم بر توافق، حاکی از آن نیست که دولت فعلی تمام
سرمایه و توان خود را به مذاکرات گره زده و از پرداختن به مسائل داخلی غفلت نموده
است؟
